ZAPISANE NA KAMIENNYCH PŁYTACH
Słowa na nagrobkach niezależnie od kultury czy religii opisują zmarłego, kiedy żył, czasem kim był. To taka ziemska pamiątka zapisana w kamieniu. Nie inaczej jest na żydowskich macewach zwanych też macebami czy stelami, których pozostałości możemy oglądać na często zapomnianych żydowskich cmentarzach. Taki cmentarz odwiedziliśmy w październikowe przedpołudnie z grupą uczniów naszej szkoły. Uzbrojeni w szpachelki i łopatki rozpoczęliśmy od porządkowania. Uschnięte trawy, mchy i liście skutecznie zakryły resztki starych kamiennych płyt. Oczyszczone płyty odsłoniły zapisane dla nas nieznanym językiem tajemnicze słowa i znaki. Zawsze zastanawiamy się przychodząc tutaj, czyje tu były groby i kim byli ci ludzie? Widzimy kilka fragmentów maceb. Kamienne maceby w tradycji żydowskiej mają postać pionowo ustawionych zwykle kamiennych płyt, ozdobionych płaskorzeźbami, zwieńczonych linią prostą, trójkątem czy półkolem. Górną część steli wypełnia płaskorzeźba, a dolną hebrajskie inskrypcje (epitafium). Zapisane w kamieniu znaki są nie tylko dekoracją, ale mają znaczenie symboliczne – symbolizują cechy zmarłego. Na przykład osoby pochodzące z rodu kapłańskiego na macebie mają złożone w geście modlitwy dłonie, potomkowie rodu lewitów – dzbanek, uczeni lub rabini – koronę Tory lub księgę, kobiety świecznik, a potomkowie pokolenia Judy – lwa. Usuwając resztki mchu z kamienia myślimy: co znaczą te znaki? Być może nie dowiemy się tego nigdy, ale staramy się zadbać o to miejsce, które jest kawałkiem naszej historii, bo Ci ludzie tu pochowani, mieszkali tu i tworzyli ten region. Zapał młodych ludzi, ich praca szybko dają efekt - teren jest choć trochę posprzątany. Wygląda o wiele lepiej. Zbieramy się w jednym miejscu, nad nami niebieskie niebo z pędzącymi chmurami. Modlimy się za zmarłych. Chwila ciszy. Tak, trzeba koniecznie dbać o takie miejsca pochówku, niezależnie od religii pogrzebanych tam ludzi. Dziękuję młodziezy za poswięcony czas i dobrą robotę. Wracamy do współczesnego świata. Na cmentarzu zostają zapisane w kamiennych stelach nieznane nam imiona i czyjeś ziemskie historie. Może ktoś kiedyś je odczyta? B. Kowalczyk
